Tymianek pospolity (Thymus vulgaris)

Tymianek pospolity to drobny, wieloletni, silnie rozgałęziony półkrzew z rodziny jasnowatych, o wysokości 30-40 cm. Łodygi ma wzniesione, u dołu drewniejące. Pokryty jest drobnymi liśćmi o lancetowatym kształcie i gładkich brzegach, osadzonymi naprzeciwlegle. Na spodniej spodniej powierzchni liści znajdują się gęste włoski. Kwitnie od maja do października. Drobne, dwuwargowe kwiaty, w kolorach od białego przez różowy do ciemnofioletowego, zebrane są na szczycie pędów w groniaste kwiatostany. Owocem jest orzeszek. Tymianek ma korzenny zapach, szczególnie intensywny po roztarciu ziela, oraz lekko palący i gorzkawy smak. Zaiwra od 0,1 do 3,6% olejku eterycznego w zależności od gatunku (m.in. tymol, karwakol, beta-pinen, p-cymen), garbniki, fenolokwasy, trójterpeny, flawonidy, sole mineralne. Tymianek jest roslina miododajną. Pozyskuje się go z upraw. Surowcem zielarskim jest ziele i olejek.

Tymianek znany był już w czasach starożytnych w Egipcie, Grecji i Rzymie. Wykorzystywano jego właściwości, przyrządzając uzdrawiające napoje, stosowano go jako środek bakteriobójczy. Olejku używano do balsamowania zwłok, ale również do odświeżania powietrza, masażu oraz do nacierania po kąpieli. W Europie znany był od XI w. jako lek i przyprawa.

Jest rośliną pochodzenia śródziemnomorskiego. Rośnie dziko na wapiennych, nasłonecznionych zboczach górskich Hiszpanii, południowej Francji, zachodnich i południowych Włoch, Grecji i północnej Afryki. Obecnie uprawia się go w Ameryce Północnej i w Europie.

Uprawa:

Tymianek wymaga słonecznego, osłoniętego od wiatrów stanowiska oraz żyznej, lekkiej gleby o wysokiej zawartości próchnicy. Na przełomie marca i kwietnia nasiona wysiewamy do pojemników na głębokość do 0,5 cm. Wysianą rozsadę wysadzamy do gruntu w końcu maja (po ostatnim wiosennym przymrozku) w rozstawie 30×40 cm. Tymianek można również rozmnażać przez sadzonki zielne. Roślina jest odporna na suszę, jednakże w początkowym okresie wzrostu należy ją regularnie podlewać i odchwaszczać. Na zimę, należy zabezpieczyć tymianek przed mrozem, przykrywając go liśćmi, słomą itp. Roślina nadaje się do uprawy w doniczkach. Wysiewamy wówczas nasiona do doniczek o średnicy 10-14 cm. Gdy wzejdą, pozostawiamy w doniczce 3 sadzonki. Pielęgnacja polega na podlewaniu, odżywianiu i lekkim spulchnianiu ziemi. Pod koniec listopada doniczki z tymiankiem należy przenieść do pomieszczenia o temp. 10-15ºC i ograniczyć podlewanie.

Zbiór i suszenie:

Ziele ścinamy na początku kwitnienia 7-10 cm nad ziemią. Zbiór powtarzamy ponownie w miarę odrastania rośliny. Surowiec suszymy rozłożony cienką warstwą w zacienionym i przewiewnym miejscu w temperaturze otoczenia lub w suszarni w temp. 35ºC.

Przechowywanie:

Surowiec trzymamy w suchym miejscu, w szczelnych opakowaniach, chroniąc go przed dostepnem światła. Olejek przechowujemy w ciemnych, zamkniętych opakowaniach. Tymianek można również zamrozić.

Działanie:

Olejek tymiankowy i ziele działają wykrztuśnie, rozkurczowo, uspokajająco, przeciwbakteryjnie, przeciwstresowo, żółciopędnie, pomagają zwalczyć robaki, zwiększają wydzielanie soków trawiennych oraz poprawiają przyswajanie pokarmów.